Chomikomyszka ogoniasta

Chomikomyszka ogoniasta
	Chaetodipus formosus
	(Merriam, 1889)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	bobrokształtne
Rodzina	karłomyszowate
Podrodzina	szczuroskoczniki
Rodzaj	chomikomyszka
Gatunek	chomikomyszka ogoniasta
Synonimy
	Perognathus formosus Merriam, 1889; Perognathus mesembrinus Elliot, 1904; Perognathus formosus cinerascens Nelson & E.A. Goldman, 1929; Perognathus formosus mohavensis Huey, 1938; Perognathus formosus incolatus Hall, 1941; Perognathus formosus melanurus Hall, 1941; Perognathus formosus infolatus Huey, 1954; Perognathus formosus domisaxensis Cockrum, 1956; Perognathus formosus melanocaudus Cockrum, 1956;
	Perognathus formosus Merriam, 1889; Perognathus mesembrinus Elliot, 1904; Perognathus formosus cinerascens Nelson & E.A. Goldman, 1929; Perognathus formosus mohavensis Huey, 1938; Perognathus formosus incolatus Hall, 1941; Perognathus formosus melanurus Hall, 1941; Perognathus formosus infolatus Huey, 1954; Perognathus formosus domisaxensis Cockrum, 1956; Perognathus formosus melanocaudus Cockrum, 1956;
Podgatunki
	C. f. formosus (Merriam, 1889); C. f. cinerascens (Nelson & E.A. Goldman, 1929); C. f. incolatus (Hall, 1941); C. f. infolatus (Huey, 1954); C. f. melanurus (Hall, 1941); C. f. mesembrinus (Elliot, 1904); C. f. mohavensis (Huey, 1938);
	C. f. formosus (Merriam, 1889); C. f. cinerascens (Nelson & E.A. Goldman, 1929); C. f. incolatus (Hall, 1941); C. f. infolatus (Huey, 1954); C. f. melanurus (Hall, 1941); C. f. mesembrinus (Elliot, 1904); C. f. mohavensis (Huey, 1938);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies

Chomikomyszka ogoniasta^[12] (Chaetodipus formosus) – gatunek ssaka podrodziny szczuroskoczników (Perognathinae) w obrębie rodziny karłomyszowatych (Heteromyidae) występujący w zachodniej Ameryce Północnej.

Zasięg występowania

Chomikomyszka ogoniasta występuje w zachodniej Ameryce Północnej, zamieszkując w zależności od podgatunku^[13]:

C. formosus formosus – zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-zachodnie Utah i północno-zachodnia Arizona).
C. formosus cinerascens – północno-zachodni Meksyk (wybrzeże Zatoce Kalifornijskiej w północnej Kalifornii Dolnej na południe do okolic El Mármol).
C. formosus incolatus – zachodnie Stany Zjednoczone (wschodnia Nevada i zachodnie Utah).
C. formosus infolatus – północno-zachodni Meksyk (wybrzeże Zatoce Kalifornijskiej w południowej Kalifornii Dolnej w pobliżu Santa Rosalía).
C. formosus melanurus – zachodnie Stany Zjednoczone (północno-wschodnia Kalifornia i północno-zachodnia Nevada).
C. formosus mesembrinus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (południowa Kalifornia i północno-wschodnia Kalifornia Dolna).
C. formosus mohavensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (pustynia Mojave w południowej Nevadzie, południowo-zachodnie Utah, północno-zachodnia Arizona i południowa Kalifornia).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1889 roku amerykański zoolog Clinton Hart Merriam nadając mu nazwę Perognathus formosus^[2]. Holotyp pochodził z St. George, w hrabstwie Waszyngton, w Utah, Stanach Zjednoczonych^[14].

W oparciu o szczegółowe sekwencjonowanie genów nDNA i mtDNA, C. formosus stanowi jeden z trzech „starożytnych” kladów szczuroskoczników^[13]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają siedem podgatunków^[13].

Etymologia

Chaetodipus: gr. χαιτη khaitē „długie włosy”; rodzaj Dipus E.A.W. Zimmermann, 1780^[15].
formosus: łac. formosus „piękny”, od forma „piękno”^[16].
cinerascens: późnołac. cinerescens, cinerescentis „popielaty”, od cinerescere „obrócić się w popiół”, od łac. cinis, cineris „popiół”^[16].
incolatus: łac. incolatus „mieszkanie, rezydencja”, od incola „rezydent, miejscowy”, od incolere „mieszkać”^[17].
infolatus: łac. infolatus „bielony”^[8].
melanurus: gr. μελανουρος melanouros „z czarnym ogonem”, od μελας melas, μελανος melanos „czarny”; -ουρος -ouros „-ogonowy”, od ουρα oura „ogon”^[16].
mesembrinus: gr. μεσημβρινος mesēmbrinos „południowy”, od μεσημβρια mesēmbria „południe”^[3].
mohavensis: Mohave lub Mojave, Kalifornia, Stany Zjednoczone^[16].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 79–86 mm, długość ogona 86–125 mm, długość ucha średnio 12 mm, długość tylnej stopy średnio 25 mm; masa ciała 17–25 g^[18]. Na końcu ogona znajduje się kępka dłuższej sierści.

Ekologia

Występuje zazwyczaj na pustynnych, skalistych terenach, wśród krzewów. Spotykany na wysokościach od 85 do 1970 m n.p.m.

Prowadzą nocny tryb życia, mieszkają w wykopanych przez siebie norach. Agresywnie bronią półhektarowego terytorium. Żywią się głównie ziarnem, ale także owocami, liśćmi i bezkręgowcami. Wodę pobierają z pożywienia. Potrafią przenosić pokarm w workach policzkowych.

Chomikomyszki ogoniaste rozmnażają się zazwyczaj raz w roku, choć jeśli warunki są sprzyjające mogą mieć także drugi miot. Okres godowy trwa od kwietnia do czerwca. Samica po miesiącu ciąży rodzi 2-7 młodych (zazwyczaj 6). Młode osiągają dojrzałość płciową po 10-12 miesiącach. Najstarszy znany osobnik dożył 5 lat.

Zagrożenia

Na chomikomyszki ogoniaste polują sowy, węże i drapieżne ssaki, np. lis płowy. Są także nosicielami trzech gatunków pcheł, trzech gatunków kleszczy i 10 gatunków roztoczy.

Przypisy

↑ Chaetodipus formosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b C.H. Merriam. Preliminary revision of the North American pocket mice. „North American Fauna”. 1, s. 17, 1889. (ang.).
↑ ^a ^b D.G. Elliot. Descriptions of twenty-seven apparently new species and subspecies of mammals, all but six collected by Edmund Heller. „Publication. Field Columbian Museum”. Zoological Series. 3 (14), s. 251, 1903. (ang.).
↑ E.W. Nelson & E.A. Goldman. Six new pocket mice from Lower California and notes on the status of several described species. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 42, s. 105, 1929. (ang.).
↑ L.M. Huey. A new form of Perognathus formosus from the Mohave Desert region of California. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 9 (8), s. 35, 1938. (ang.).
↑ Hall 1941 ↓, s. 56.
↑ Hall 1941 ↓, s. 57.
↑ ^a ^b L.M. Huey. A new form of Perognathus formosus from Baja California, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 12 (1), s. 1, 1954. (ang.).
↑ Cockrum 1956 ↓, s. 131.
↑ Cockrum 1956 ↓, s. 132.
↑ S.T.S.T. Álvarez-Castañeda S.T.S.T., I. Castro-Arellano & T.I.C.A.& T. Lacher I. Castro-Arellano & T.I.C.A.& T., Chaetodipus formosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-06] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 220. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 296. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Chaetodipus formosus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-06].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 177, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Incolatus (Latin). WordSense Dictionary. [dostęp 2021-10-06]. (ang.).
↑ D. Hafner: Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 211. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

Bibliografia

E.R. Hall. New heteromyid rodents from Nevada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 54, s. 55–61, 1941. (ang.).
E.L. Cockrum. Two new long-tailed pocket mice (Perognathus formosus) from Arizona. „Journal of the Washington Academy of Sciences”. 46 (4), s. 131–132, 1956. (ang.).
Chaetodipus formosus. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-05-23]. (ang.).

[itis-1] Chaetodipus formosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Merriam-2] C.H. Merriam. Preliminary revision of the North American pocket mice. „North American Fauna”. 1, s. 17, 1889. (ang.).

[Elliot-3] D.G. Elliot. Descriptions of twenty-seven apparently new species and subspecies of mammals, all but six collected by Edmund Heller. „Publication. Field Columbian Museum”. Zoological Series. 3 (14), s. 251, 1903. (ang.).

[Nelson&Goldman-4] E.W. Nelson & E.A. Goldman. Six new pocket mice from Lower California and notes on the status of several described species. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 42, s. 105, 1929. (ang.).

[Huey1938-5] L.M. Huey. A new form of Perognathus formosus from the Mohave Desert region of California. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 9 (8), s. 35, 1938. (ang.).

[CITEREFHall1941[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34599209_56]-6] Hall 1941 ↓, s. 56.

[CITEREFHall1941[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34599210_57]-7] Hall 1941 ↓, s. 57.

[Huey1954-8] L.M. Huey. A new form of Perognathus formosus from Baja California, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 12 (1), s. 1, 1954. (ang.).

[CITEREFCockrum1956[https://www.biodiversitylibrary.org/page/39693805_131]-9] Cockrum 1956 ↓, s. 131.

[CITEREFCockrum1956[https://www.biodiversitylibrary.org/page/39693806_132]-10] Cockrum 1956 ↓, s. 132.

[iucn-11] S.T.S.T. Álvarez-Castañeda S.T.S.T., I. Castro-Arellano & T.I.C.A.& T. Lacher I. Castro-Arellano & T.I.C.A.& T., Chaetodipus formosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-06] (ang.).

[Cichocki&inni-12] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 220. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-13] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 296. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-14] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Chaetodipus formosus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-06].

[Palmer-15] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 177, 1904. (ang.).

[Jobling-16] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[WSD-17] Incolatus (Latin). WordSense Dictionary. [dostęp 2021-10-06]. (ang.).

[Hafner-18] D. Hafner: Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 211. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]